فلسفه آفرینش (2)

سلام. اگر که یادتون باشه تو مطلب قبل این بحث رو شروع کردیم که فلسفه آفرینش و معنی زندگی چیه و اصلا چرا خداوند اراده کرد که این دنیا رو بیافرینه و با این دست سوالات بتونیم معنی و هدف زندگی خودمون رو بفهمیم.

بعد از اون به این پرداختیم که اصلا چی میشه که این سوالات تو ذهن ما جا میگیره و حالا ادامه مطلب.

فلسفه آفرینش جهان

قبل از اینکه به توضیح هدف خداوند از آفرینش انسان بپردازیم باید اول هدف خداوند از آفرینش جهان رو بیان کنیم، چرا که این انسان خودش جزیی از این جهان هست.

هدف خداوند از آفرینش جهان، به کمال رسیدن همه موجودات به مقدار ظرفیت و استعدادشون هست و در این بین فقط انسان هست که کمال پذیری او بینهایت است. خداوندی که کامل مطلق است، برای هر موجودی که ظرفیت رسیدن به کمالی را دارا است، زمینه های بهره مندی از آن کمال را قرار می دهد، مثل آفرینش آن و فراهم کردن تمام اموری که برای رسیدن به آن کمال لازم است. پس همه جهان در اختیار انسان قرار گرفته است تا او به کمال نهایی برسد.

از آیات قرآن کریم نیز می توان دریافت که هدف آفرینش خداوند از کل جهان، تعالی انسان است. این یعنی آفرینش جهان مقصود اصلی خداوند نبوده و مقصود اصلی را باید در هدف از آفرینش انسان جستجو کرد. پس آفرینش جهان مقدمه ای بود بر آفرینش انسان و آفرینش انسان هم هدف اصلی آفرینش جهان است.

فلسفه آفرینش انسان

حال که دریافته ایم آفرینش جهان مقدمه ای بر آفرینش انسان است حتما این سوال پیش می آید که هدف خداوند از آفرینش انسان چیست و انسان در زندگی دنیایی خود باید برای رسیدن به چه کمالی تلاش کند؟

پاسخ این است که انسان موجودی است که کمال متناسب با حقیقت وجودی او رسیدن به بی نهایت است؛ پس بر اساس حکمت الهی هدف از آفرینش انسان رسیدن به بی نهایت است. از آنجا که تنها بینهایت ممکن خداوند متعال است، تنها هدفی که می تواند تامین کننده کمال متناسب با ظرفیت وجودی انسان باشد، تقرب کامل به او است.

قرآن و اهداف آفرینش انسان

حال می خواهیم این هدف آفرینش انسان را در آیات قرآن جستجو کنیم. خداوند متعال در قرآن می فرماید:

أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاکُمْ عَبَثًا وَأَنَّکُمْ إِلَیْنَا لَا تُرْجَعُونَ

آیا چنین پنداشتید که ما شما را به عبث و بازیچه آفریده‌ایم و هرگز به سوی ما بازگردانده نمی‌شوید؟!

 

  أَیَحْسَبُ الْإِنسَانُ أَن یُتْرَکَ سُدًى

آیا چنین پنداشتید که ما شما را به عبث و بازیچه آفریده‌ایم و هرگز به سوی ما بازگردانده نمی‌شوید؟!

 

این آیات صراحتا بر هدف دار بودن آفرینش انسان تاکید می کند، اما چه هدفی؟

برخی از آیات قرآن آزمایش و امتحان را هدف آفرینش انسان معرفی می کند:

  وَهُوَ الَّذِی خَلَق السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ وَکَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاء لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً وَلَئِن قُلْتَ إِنَّکُم مَّبْعُوثُونَ مِن بَعْدِ الْمَوْتِ لَیَقُولَنَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ إِنْ هَـذَا إِلاَّ سِحْرٌ مُّبِینٌ

و اوست کسى که آسمانها و زمین را در شش هنگام آفرید و عرش او بر آب بود، تا شما را بیازماید که کدام‏یک نیکوکارترید! و اگر بگویى: (شما پس از مرگ برانگیخته خواهید شد) قطعاً کسانى که کافر شده‏اند خواهند گفت: (این (ادّعا) جز سحرى آشکار نیست.)

 

برخی دیگر از آیات عبادت و بندگی را هدف آفرینش انسان برشرده اند:

وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ

و جن و انس را نیافریدم جز براى آنکه مرا بپرستند.

پس تا الان به سه نکته رسیدیم که اگر واقعا به آنها ایمان بیاوریم احتمالا راه دیگری را در زندگی پیش خواهیم گرفت!!!

اولا هدف زندگی انسان محدود به این دنیا نیست و باید این هدف را در عالم آخرت جستجو کرد.

ثانیا هدف زندگی انسان بازگشت به حقیقت اصلی و نامحدود، یعنی تقرب به خداوند بلند مرتبه است.

ثالثا راه رسیدن به این هدف، بندگی و اطاعت (و به زبان خودمان ایمان و عمل صالح) است.

معنای زندگی

هدف انسان را شناختیم. با این هدف زندگی چه معنایی دارد و آیا این زندگی ارزش زیستن دارد؟

هدف خالق رسیدن انسان به کمال است اما با این همه آلام و دردها و شرور و سختی ها که در مسیر زندگی قرار دارد این زندگی ارزشمند و معنادار است یا نه؟

اولا باید گفت که هدف زندگی و معنای زندگی چه رابطه ای با هم دارند. یعنی هدفمندی زندگی برای معنادار بودن آن کافی است؟ در جواب می گوییم که معنای زندگی با هدف زندگی دو چیز متفاوت است. زندگی تنها هنگامی معنادار است که در راستای هدف باشد و هرچه بیشتر در راستای هدف باشد، زندگی معنادارتر است.

پس معناداری زندگی از یک طرف به فعل خداوند، مربوط است و از طرف دیگر به فعل انسان. خداوند به سهم خود که آفرینش انسان و قرار دادن میل به هدف زندگی است، کار خود را به بهترین نحو انجام داده و سنگ تمام گذاشته است، انسان نیز اگر بخواهد زندگی اش معنادار شود باید تلاش و همت لازم را برای تحقق آن هدف متعالی بکار گیرد.

در مورد سختی های در زندگی هم باید گفت هنگامی که انسان سعادت نهایی را هدف زندگی خود قرار می دهد به این نتیجه می رسد که همه ابعاد زندگی اش برای رسیدن به آن هدف مطلوب است، به همین جهت رنج ها، شکست ها و ناکامی ها را مقدمه ای برای رسیدن به سعادت نهایی می داند و دیگر آنها را در تناقض با معناداری زندگی نمی داند.

زمانی زندگی بی ارزش است که رنج های فراوان آن هیچ تاثیر ارزشمندی در زندگی انسان نداشته باشد، ولی اگر رنج های زندگی را لازمه زندگی دنیایی و مقدمه ای بر سعادت نهایی به حساب آوریم، این زندگی معنادار و ارزشمند خواهد بود.

 

تمام مطالب این چند جلسه مربوط به بحث انسان شناسی بود که امیدوارم خود را به خوبی شناخته باشیم. انشاالله در مطلب بعد به بحث بسیار مهم وحی شناسی می پردازیم.